Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej
17.05.2024
Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej obchodzimy co roku 22 maja. Termin różnorodności biologicznej bardzo często przewija się w tekstach o tematyce ochrony środowiska czy też opracowaniach naukowych, ale tak właściwie co oznacza? Jaki ma wpływ na nasze codzienne życie? Czy możemy w jakiś sposób na nią wpłynąć?
Bioróżnorodność to termin, którym określa się zróżnicowanie ekosystemów, gatunków i genów na całej kuli ziemskiej lub w określonym siedlisku. Jest ona niezbędna dla człowieka, zapewnia funkcje podtrzymujące gospodarce, a co za tym idzie – społeczeństwo. To dzięki różnorodności biologicznej odbywa się cały przekrój procesów, jak zapylanie, regulowanie klimatu, ochrona przed powodziami, żyzność gleb, a także produkcja żywności, paliw, włókien i lekarstw. Obecna sytuacja na świecie to niestety stała utrata bioróżnorodności, co niesie za sobą poważne konsekwencje nie tylko dla samej przyrody, jak przede wszystkim dla człowieka.
Co tak negatywnie na nią wpływa? Przede wszystkim intensywne systemy produkcji rolnej, przemysł budowlany, kopalnictwo, nadmierna eksploatacja lasów, oceanów, rzek, jezior i gleb. Zagrożeniem jest także obecność inwazyjnych gatunków obcych, zanieczyszczenie oraz globalne zmiany klimatyczne. Szczególnie ostatnie 150 lat i rewolucja, jaka nastąpiła w tym czasie, przyniosła istotne zmiany w tej kwestii. Styl życia współczesnego człowieka opiera się w dużej mierze na imporcie zasobów i towarów z całego świata, co przekłada się na niezrównoważoną eksploatację zasobów naturalnych poza granicami Europy lub USA.
Ochrona bioróżnorodności stoi więc na celowniku organów unijnych i nie tylko. Właściwie każdy może włączyć się działania chroniące różnorodność biologiczną. Proste zasady można wprowadzić w życie małymi krokami. 1. Ogranicz nadmierną konsumpcję. To praktyka przyjazna nie tylko dla środowiska, ale i portfela – kupuj produkty w takiej ilości, jaką wykorzystasz. 2. Wybieraj produkty lokalne i takie, których składniki nie wywierają negatywnego wpływu na bioróżnorodność (np. olej palmowy). Pomogą w tym oznaczenia na opakowaniach. 3. Jeśli jesz ryby i owoce morza – wybieraj te, które posiadają certyfikat zrównoważonego rybołówstwa MSC lub w przypadku ryb hodowlanych – certyfikat ASC. 4. Kupując produkty drewniane, wybieraj te z certyfikatem FSC – są do przedmioty wyprodukowane zgodnie z zasadami dobrej gospodarki leśnej. 5. Z wakacji nie przywoź pamiątek wykonanych z roślin i zwierząt zagrożonych wyginięciem (pełna lista – aż 34 tysięcy gatunków – znajduje się na stronie konwencji waszyngtońskiej). 6. Kolorowa łąka zamiast równo przystrzyżonego trawnika? To również wspomoże bioróżnorodność. 7. Uprawiaj gatunki roślin przyjazne owadom, ptakom, drobnym ssakom. Dbaj o stare drzewa, a jeśli masz możliwości – sadź nowe. 8. Nie wprowadzaj do środowiska gatunków obcych. 9. Jeśli zimą dokarmiasz ptaki – rób to odpowiedzialnie. Chleb nie jest odpowiednim pokarmem, wręcz przeciwnie – powoduje szereg schorzeń, a w konsekwencji śmierć. 10. Wybierając miejsce na wakacje i odpoczynek, zastanów się, czy twoja obecność i sposób podróżowania nie szkodzą otaczającej cię przyrodzie. 11. Oszczędzaj wodę i energię elektryczną. 12. Jeśli masz możliwość – zbieraj deszczówkę, którą możesz wykorzystać np. do nawadniania ogrodu. 13. Przemieszczaj się pieszo lub rowerem. Korzystaj z transportu publicznego, dziel samochód z innymi. 14. Ogranicz zużycie plastiku i segreguj odpady!
Może nam się wydawać, że wyginięcie jednego gatunku dotyczy tylko jego, jednak tak naprawdę wszystkie zwierzęta oraz rośliny, są ze sobą ściśle powiązane. Jesteśmy jak łańcuch Gdy zabraknie któregoś ogniwa, sytuacja staje się niebezpieczna. Kiedy wymiera jeden gatunek, pociąga za sobą następne – np. takie, które się nim żywiły lub których nasiona roznosił. Konsekwencje czasem trudno przewidzieć, ale nierzadko są tragiczne. Na przykład tam, gdzie giną pszczoły, pojawia się problem z zapylaniem upraw i pozyskiwaniem żywności. W latach 50. chiński przywódca Mao Zedong zarządził szeroko zakrojoną akcję tępienia wróbli, winiąc je o wyjadanie ziarna. Nie przewidział jednak, że efektem będzie plaga szarańczy i głód, który pochłonie miliony ofiar. Ochrona środowiska, w tym bioróżnorodności, to nie przelewki ani fanaberie ekologów. To walka o nasz wspólny interes i jedyną planetę, na której możemy żyć.
